گردشگری الکترونیک

تعریف گردشگری الکترونیک: به زبان ساده، اگر به جای استفاده از روش معمولی سفر و پیمودن مسافت‌های جغرافیایی، از اینترنت و فناوری اطلاعات و ابزار‌های الکترونیک، مانند سی‌دی، تلفن همراه، نقشه، تصاویر سه بعدی، عکس و فیلم و شبیه‌سازی‌های کامپیوتری و... در سفرهای خود استفاده کنیم، به این نوع مسافرت، مسافرت الکترونیکی یا گردشگری الکترونیکی می‌گوییم. 

به این ترتیب، می‌توانیم تمام فعالیت‌های گردشگری، همچون انتخاب منطقه مورد نظر و سرویس‌های ارائه شده در سفر (برنامه‌ریزی و مدیریت سفر)، بازدید از موزه‌ها، بناهای قدیمی، آثار باستانی و مناظر زیبای مناطق گوناگون را بدون طی نمودن جاده‌ها و صرف کمترین هزینه، انجام دهیم. 

گردشگری الکترونیک یا e-Tourism ET تلفیقی از تجارت الکترونیک و دولت الکترونیک است؛ زیرا با رونق بخشیدن به بازارهای رسمی و محلی کشورها و به مدد توسعه بازاریابی و تبلیغات، نیاز به تجارت الکترونیکی را بیش از پیش نموده، تجارت الکترونیک را در سطح داخلی و نیز بین‌المللی، افزایش خواهد داد. از سوی دیگر، با اثر غیرمستقیم بر سایر کارکردهای جامعه و پیشبرد آن به سمت استفاده بیشتر و بهینه‌تر از فناوری اطلاعات و ابزار‌های الکترونیک، سبب پیشرفت اهداف دولت الکترونیک و تحقق آن در جامعه خواهد شد. 
برای این که یک سفر الکترونیکی را آغاز کنیم، ابتدا باید از کجا شروع کنیم؟

بر حسب سیاست‌های سایت و میزان محدودیت یا گستره فعالیت‌های سایت ET، سرویس‌های ارائه شده به گردشگر متفاوت خواهد بود؛ به طور مثال، ممکن است یک سایت (ET) تنها به رزرو بلیط و ارائه تاریخ‌های سفر بپردازد؛ در حالی که سایت دیگری امکان اخذ ویزا، نمایش فهرستی از هتل‌ها و مراکز اقامتی و همچنین امکان مشاهده تصاویر اتاق‌ها، سالن‌ها و محوطه بیرونی هتل‌ها را نیز فراهم آورد؛ اما آن چه که در یک سایت گردش‌گری بسیار مهم است، فراهم آوردن امکان دسترسی گردش‌گر به همه سرویس‌های مورد نیاز او از طریق همان سایت است و به عبارت دیگر، گردش‌گر، هنگام ورود به یک سایت گردش‌گری، بایستی بدون نیاز به باز شدن پنجره‌های گوناگون و فارغ از لینک‌های متعدد، تبلیغات شلوغ و گیج‌کننده و لود یا بارگذاری طولانی تصاویر و نقشه‌های سفر، بتواند به راحتی و سادگی، سرویس‌های مورد نیاز خود را انتخاب کند. در حال حاضر، سایت‌های گردش‌گری به استفاده از فناوری  single window که به کاربر اجازه می‌دهد از طریق همان سایت ورودی و با یک استاندارد خاص و بدون نیاز به واسط کاربری جدید، سرویس‌های خود را دریافت نماید، مجهز شده‌اند. 

یک گردشگر یا مسافر الکترونیکی، پس از ورود به یک سایت گردش‌گری، انتظار دسترسی به سرویس‌ها و اطلاعات خاص منطقه مورد نظر را دارد. این سرویس‌ها و نیازمندی‌ها عبارتند از:
1. امکان انتخاب برنامه سفر توسط گردش‌گر. 
2. اطلاعات کلی در مورد وضعیت جغرافیایی و اقلیمی منطقه، به همراه آگاهی از وضعیت آب و هوای منطقه مورد نظر، به صورت آنلاین و 24 ساعته و پیش‌بینی چند روز آینده. 
3. ارائه اطلاعات در مورد راه‌های ارتباطی منطقه؛ به طور مثال از طریق راه آهن، راه دریایی، یا هوایی، راه شوسه و یا مسیرهای صعب‌العبور کوهستانی که این امر سبب می‌شود گردش‌گر در صورت تمایل، مسیر مورد نظر را جهت سفر، انتخاب کند. 
4. ارائه اطلاعاتی در مورد واحدها و سیستم اندازه‌گیری (در صورت سفر به سایر کشورها). 
5. اختلاف زمانی منطقه مورد نظر با ساعت رسمی منطقه گردش‌گر. 
6. نوع واحد پول و تبدیلات ارزی. 
7. اطلاعاتی راجع به صدور گذرنامه یا ویزای الکترونیک (e-visa) که بر حسب نوع عملکرد سایت، ممکن است تنها اطلاعات مربوط به مدارک و مراحل صدور ویزا ارائه شود و یا تمام فرم‌ها به صورت الکترونیکی و از طریق اینترنت ارائه شود و پس از تکمیل، دریافت گردد و سرانجام، ویزای گردش‌گر به آدرس مورد نظر ارسال شود و یا بعد از تکمیل فرم‌ها، یک کد منحصر به فرد معرف ویزا، به گردش‌گر داده شود؛ تا در محل فرودگاه، با ارائه آن، کد ویزای خود را دریافت کند. 
8. معرفی آثار و بناهای تاریخی، فهرست موزه‌ها و گالری‌ها و مکان‌های دیدنی، همراه با ساعت بازدید و.... 
9. نرخ مکالمات تلفنی بین کشور مبداء و مقصد. 
10. لینک‌های مفید به سایر مراکز گردش‌گری؛ مانند سفارت‌خانه‌ها و مراکز بهداشتی، بیمارستان‌ها و... ؛ به ویژه سازمان جهانی بهداشت (Who) که همواره به ارائه هشدارهای بهداشتی برای سفر به مناطق خاص می‌پردازد(برای اطلاع از بیماری‌های شایع و یا بومی یک منطقه). 
11. ارائه اطلاعاتی در مورد زبان رسمی یا لهجه‌های محلی یک منطقه خاص. 
12. امکان رزرو و فروش اینترنتی بلیط (برای تمام خطوط هوایی، دریایی، جاده‌ای و ریلی) و به عبارت دیگر، امکان تهیه بلیط الکترونیکی؛ به این صورت که گردش‌گر با مراجعه به سایت، تمام مراحل مربوط به تهیه بلیط را از طریق اینترنت طی می‌کند و یک روش فروش الکترونیکی بلیط، هدایت این کار را بر عهده می‌گیرد. این روش فروش الکترونیکی، قادر است دسته‌بندی، فروش، ارسال و تجدید بلیط‌ها، کنترل و بررسی اعتبار بلیط‌ها، دریافت کرایه و هزینه‌ بلیط و سرانجام، آمار و گزارش‌گیری مسافران را انجام دهد. 
13. معرفی مراکز اقامتی؛ هر سایت گردش‌گری ممکن است یکی از روش‌های زیر را جهت ارائه و معرفی مراکز اقامتی یا همان هتل‌داری الکترونیکی انجام دهد:
* معرفی هتل‌ها همراه با ارائه آدرس و تلفن. 
** معرفی هتل‌ها بر مبنای قیمت، تعداد ستاره و سرویس‌هایی که توسط هر هتل ارائه می‌شود. همچنین برخی از سایت‌های گردش‌گری امکان مشاهده تصاویر اتاق‌ها، سالن‌ها، محوطه بیرونی هتل، رستوران، کافی شاپ، استخر، زمین‌های بازی و... را نیز فراهم می‌کنند و سرانجام روش رزرو اتاق‌های هتل را ارائه می‌کند که به صورت آنلاین، آخرین اطلاعات مربوط به رزرو اتاق‌ها و تعداد اتاق‌های خالی هتل را با ذکر تاریخ و ساعت، بر روی سایت منتشر می‌کند. 
14. ارائه فهرستی از تورهای مسافرتی موجود، همراه با خدمات ارائه شده در تورها، مدت زمان اقامت، قیمت‌ها و.... 
15. معرفی اقامتگاه‌های بین راه، رستوران‌ها و مراکز خرید صنایع دستی و تولیدات محلی، به همراه ارائه تصاویر و فهرستی از آثار و صنایع دستی آن منطقه و نیز معرفی مراکز فروش و تهیه غذاهای حلال مخصوص مسلمانان در کشورهای خارجی. 
16. یک سایت گردش‌گری، بایستی امکان پرداخت هزینه سرویس‌های گردش‌گری را به کمک کارت‌های اعتباری مختلف، در اختیار گردش‌گران قرار دهد. 
17. تمام موارد فوق، باید به زبان‌های مختلف بر روی سایت قرار گیرد؛ تا بدین ترتیب، امکان جذب گردش‌گران خارجی و ارائه سرویس‌ها به آنها نیز فراهم شود. 
گردش‌گری الکترونیکی، چیزی فراتر از ورود به یک سایت گردش‌گری و دیدن مناطق گوناگون دنیا از طریق اینترنت است. هدف از گردش‌گری الکترونیکی، فراهم آوردن زمینه‌های مناسب برای گردش‌گران، اعم از رفاه، آسایش و امنیت سفر، توسعه گردش‌گری و سرانجام، لذت از گردش‌گری است. 

جنبه‌های دیگر گردش‌گری، همچون گردش‌گری درمانی یا گردش‌گری سلامت، گردش‌گری بازاری با هدف توسعه و بازدید از مراکز خرید و تجارت الکترونیکی، گردش‌گری ورزشی به همراه شرکت در مسابقات و تماشای جام جهانی، مسابقات بین‌المللی، شرکت در همایش‌های علمی، بازدید از آیین‌های مذهبی و بومی یک ناحیه خاص، بوم‌گردی یا گردش در طبیعت (اکوتوریسم) و... از مهم‌ترین انواع گردش‌گری محسوب می‌شوند. اگر گردش‌گری الکترونیکی را صرف‌نظر از سرویس‌های ارائه شده توسط سایت‌های گردش‌گری، تنها منحصر به دیدن تصاویر ارسالی از دوربین‌های کار گذاشته شده در مناطق دیدنی و مرور تصاویر سه بعدی، روش‌‌های رایانه‌ای و نقشه‌ها بدانیم، آنگاه این نوع گردش‌گری برای استفاده از آب و هوای مناطق مختلف، لذت قدم زدن در سواحل، شنا کردن، استفاده از عطر گیاهان بومی، طعم غذاهای محلی، ادویه‌های بازار، و دیدن کاهگل بناهای قدیمی، مناسب نخواهد بود. 

همچنین برای مطالعات فرهنگی، روستایی، ساحلی و کشاورزی، به دلیل عدم ارتباط مستقیم، کاربرد چندانی نخواهد داشت. 

در عین حال، مزایای گردش‌گری الکترونیکی، بسیار حائز اهمیت بوده، ما را به استفاده از آن، ترغیب خواهد نمود. این ویژگی‌ها و مزایا عبارتند از:
1. کمک به توسعه اقتصادی مناطق کمتر توسعه یافته، به مدد بازاریابی و تبلیغات در جهت جذب گردش‌گر، فروش صنایع دستی و استقرار منابع در آن مناطق. 
2. عدم نیاز به پیمودن مسافت‌های طولانی و خسته کننده که در نتیجه، برای افراد مسن، بیمار و کودکان که تحمل طی مسافت‌های طولانی را ندارند، قابل استفاده است. 
3. بسیاری از نوجوانان، جوانان و دختران، بدون حضور والدین و با امنیت خاطر، می‌توانند با کمک گردش‌گری الکترونیکی، به سفر بپردازند. 
4. امکان سفر به مناطق مختلف جهان، بدون نگرانی از مسائل فرهنگی، اجتماعی، مذهبی و سیاست‌های بین دو کشور. 
5. کاهش ساخت و سازهای بی‌مورد جهت سکونت مسافران. 
6. انجام بازدید‌های علمی و همایش‌های مختلف با کمک ابزار‌های الکترونیکی؛ همچون ویدئو کنفرانس و عدم نیاز به سفر به آن مناطق و در نتیجه، حذف خطر جاده و کاهش هزینه‌های دانشگاه. 
7. کاهش صف‌های طویل تهیه بلیط. 
8. فراهم آمدن امکان خرید اینترنتی از مراکز خرید صنایع دستی و در نتیجه رونق تجارت الکترونیک و کمک به تولید و راه‌اندازی کارگا‌ه‌های کوچک و بزرگ صنایع دستی و محلی. 
9. اشتغال‌زایی. 
10. ایجاد رقابت در زمینه‌ هتل‌داری و اقامتگاه‌ها و بهبود سرویس‌دهی و امکانات رفاهی مکان‌های تفریحی و گردش‌گری. 
11. مناسب بودن برای کشورهای کمتر توسعه یافته، به دلیل عدم نیاز به هزینه‌های احداث و توسعه مراکز گردش‌گری و سرویس‌های سفر. 
12. عدم نیاز به راهنمای آموزش دیده برای معرفی مکان‌ها و مناطق گردش‌گری. 
13. سودمند بودن برای محققان و پژوهشگران، به دلیل بررسی موردی یک موضوع خاص. 
14. کاهش ترافیک و ترددهای غیرضروری. 
15. کاهش و تغییر هزینه‌های سفر. 
16. صرفه‌جویی در وقت. 
17. حفاظت از میراث فرهنگی، به دلیل عدم ارتباط مستقیم با آثار و.... هرچند گردش‌گری الکترونیک به اندازه مسافرت‌های واقعی، لذت‌بخش و خاطره‌انگیز نیست، اما از آن جا که به همه مردم و بدون در نظر گرفتن وضعیت اقتصادی و فرهنگی آنها این امکان را می‌دهد تا از مناطق دیدنی دنیا بازدید کنند، صنعتی قابل توجه، محسوب می‌شود. با این حال، در کشور ما به دلایلی چون نبود زیرساخت‌های اولیه و پرهزینه بودن ایجاد آنها، رشد ناچیز فناوری اطلاعات و عدم استفاده همه افراد از اینترنت و کمبود سایت‌های گردش‌گری، این صنعت با اقبال عمومی همراه نشده است؛ اما مزایای بالقوه این فناوری، به ویژه در امر اشتغال‌زایی و کسب درآمد مستقل از نفت، همه افراد و به ویژه فعالان این بخش را بر آن خواهد داشت تا برای رونق این صنعت، همت گمارند. 

تهیه و تنظیم: جلال الدین احمدپوران، کارشناسی ارشد مدیریت کارآفرینی، گرایش کسب و کار