نحوه اندازهگیری ضریب نفوذ دسترسی شبکهایاندازهگیری ضریب نفوذ دسترسی شبکهای معمولا به دو شاخص ضریب نفوذ دسترسی کاربران به اینترنت و شاخص نسبت ترافیک داده داخل کشور به کل ترافیک ایجاد شده در برنامه چهارم تقسیم شده است. در شاخص ضریب نفوذ اینترنت مبنای اندازهگیری میزان تولید ترافیک تولیدی صرفا در مبدا با پروتکل IP است، در حالی که، در شاخص دوم در صورتی که مقصد ترافیک تولیدی در داخل همان کشور باشد یا به نوعی میزبانهای اینترنتی در داخل باشند ملاک اندازهگیری قرار میگیرند. به بیان دیگر، در اندازهگیری ضریب نفوذ اینترنت، بیشتر سهم تقاضا مورد سنجه قرار میگیرد در حالی که در شاخص نسبت ترافیک داده داخل به کل ترافیک ملاک نسبت تقاضا با عرضه خدمات توام سنجیده میشود که این بخش یکی از شاخصهای مهم توسعه یافتگی در کشورها بر مبنای میزان تولید و انتشار دانش، تولید محتوای الکترونیکی و عرضه سرویسهای کاربردی بر بستر شبکه اینترنت است. محبعلی مدیر پروژه سنجش عملکرد شاخصهای فناوری اطلاعات در کشور در این خصوص میگوید: ایجاد دولت الکترونیکی یکی از عوامل مهم در افزایش شاخص نسبت ترافیک داده داخل به کل ترافیک است.
لزوم عملیات سنجش
اما اولین مشکل پیش رو با توجه به قرارداشتن در آستانه برنامه پنجم توسعه کشور، ناکارا بودن شیوه محاسبه عملکرد شاخص ضریب نفوذ اینترنت و نسبت ترافیک داده داخل به کل ترافیک مندرج در سند برنامه چهارم است. محبعلی یکی از دلایل عمده این ناکارایی را، رشد بسیار سریع فناوری اطلاعات در جهان و بکارگیری شیوه های مختلف دسترسی به اینترنت بیان کرده و میافزاید: در سند برنامه میبایست از یک فرمول به عنوان روش محاسبه پیروی کرد اما وابستگی فرمول بیشتر به میزان ظرفیت دروازههای بینالملل اینترنت کشور و با تکیه صرف به روش دسترسی Dialup نهاده شده بود و این در حالی است که، هم اکنون، شیوههای دسترسی علاوه بر Dialup، شامل ارتباط خطوط با سیمADSL ، بیسیمWiFi ، Wimax و نیز دسترسی از طریق موبایل هم وجود دارد.
و اینگونه بود که با توجه به اهمیت موضوع و لزوم احصا وضعیت عملکردی شاخصهای فناوری اطلاعات در کشور خصوصا شاخصهای فناوری اطلاعات برنامه چهارم توسعه، پروژهای با عنوان "سنجش عملکرد شاخصهای فناوری اطلاعات" تعریف و با انتخاب یک مشاور در ابتدای سال 88 مقرر شد که مشاور فرآیند گردآوری، تحلیل و تدوین عدد هر شاخص را تدوین و شفاف کند. اواسط سال 88 نیز انتخاب یک پیمانکار به جهت اجرای عملیات سنجش آغاز شد که نهایتا در اسفند ماه همان سال با انتخاب پیمانکار، عملیات اجرایی، از ابتدای سال 89 شروع شده است.
به گفته مدیر پروژه سنجش عملکرد شاخصهای فناوری اطلاعات در کشور با گرفتن مشاور اجرایی طرح، از اول اسفند ماه 88 بحث سنجش عملکرد شروع و مشاور ناظر هم طی هشت ماه گذشته روشهای محاسبه را شفاف کرده است. محبعلی با اشاره به شاخصهای برنامه پنج ساله چهارم به عنوان شاخصهای داخلی توسعه فناوری اطلاعات تصریح میکند: یکی دیگر از وظایف مشاور، بررسی و مشاوره جهت انتخاب عملیات سنجه دو شاخص از هفت شاخص بینالمللی معتبر شناسایی شده نظیر ICTOA، DOI، IDI و آمادگی الکترونیکی است که با مطالعه تطبیقی، شاخصی که جامعیت بیشتری در سطح بینالمللی دارد را معرفی کند.
مشخصات پروژه
به گفته محبعلی، برنامه بخش اجرای عملیات سنجش 7 ماه در نظر گرفته شده و محدوده عملیات سنجه نیز کلیه دستگاههای ماده 160 قانون برنامه چهارم توسعه یا به نوعی کلیه دستگاههای شمول ماده 5 قانون مدیریت خدمات کشوری را شامل میشود. وی اظهار کرد: پیمانکارها مشاوره اجرایی به دستگاهها میدهد. به این صورت که، اطلاعات عملکردی شاخصها را گرفته و به اتفاق ناظر پروژه بررسی و تلفیق کرده و در خاتمه، نتیجه عمل شاخصها منتشر میشود.
به پیشبینی وی زمان انتشار نتیجه عملکرد سند مهر ماه سال جاری خواهد بود. همچنین قرار است در خرداد ماه سال جاری طی همایشی با دعوت از تمامی نمایندگان حوزههای فناوری اطلاعات دستگاههای اجرایی مراحل کار و فرایندهای مرتبط تشریح شود.
قرارداد با دانشگاه صنعتی شریف
به موازات و با توجه به ضرورت محاسبه و اعلام ضریب نفوذ کاربران اینترنت در کشور و ناکارا بودن روش مندرج در سند برنامه، در حال حاضر شرکت فناوری اطلاعات ایران، اندازهگیری شاخص فوق را به صورت مستقل آغاز کرد. محبعلی با اشاره به قرارداد با دانشگاه صنعتی شریف در اردیبهشت ماه 88 در این زمینه میگوید: قرار شد با به روز رسانی فرمول مصوب به لحاظ متغیرها و ضرایب، دانشگاه شریف ظرف مدت هفت ماه فرمول موجود را بازنگری و در صورت لزوم باز تدوین کند.
مرکز آمار ایران
وی با اشاره به امکان راست آزمایی فرمول جدید افزود: از دیگر سو، به جهت امکان راست آزمایی فرمول جدید، در قرارداد دیگری با پژوهشکده آمار مرکز آمار ایران قرار شد، طی ده ماه با استفاده از تجارب آن مرکز پرسش نامههایی تهیه و در یک جامعه آماری مناسب و با شمول کشوری، آمارگیری از جامعه مخاطبان دارای تنوع صنفی انجام و تعداد کاربران اینترنت کشور به تفکیک استان با انحراف مناسب تخمین زده شود.
به گفته مدیر پروژه سنجش عملکرد شاخصهای فناوری اطلاعات کشور، تعیین برخی مشخصات کاربران اینترنت، نظیر سن، سطح سواد، وضع فعالیت، محل دسترسی به اینترنت، دوره تناوب و نوع استفاده از اینترنت از جمله دیگر اهداف این آمارگیری است.
میزان پیشرفت
محبعلی در پایان با تاکید بر تلاش در دستیابی هر چه سریع تر به نتیجه اظهار داشت: در حال حاضر نتایج دو قرارداد مزبور توسط پیمانکاران ارایه و معاونت فنی شرکت در حال تلفیق و نهایی نمودن خروجیها هست که به زودی نتایج قطعی و فرمول جدید و به روز شده، در اختیار همه ذینفعان فناوری اطلاعات در کشور قرار میگیرد. گفتنی است، سرشماری کاربران اینترنت اولین اقدام عملی در تعیین عملکرد شاخصهای فناوری اطلاعات کشور، است.
هدف اصلی از اجرای این طرح، تعیین تعداد کاربران اینترنت به تفکیک هر یک از استانهای کشور و نیز تعیین برخی مشخصات کاربران اینترنت، نظیر سن، سطح سواد، وضع فعالیت، محل دسترسی به اینترنت، دوره تناوب و نوع استفاده از اینترنت است.