گزارش تحلیلی از وضعیت نظام آموزش مجازی کشور

آموزش مجازی با بهره‌گیری از پیشرفت‌های صنعت فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات از راهکارهای نوین توسعه عدالت آموزشی در دنیای معاصر به شمار می‌رود و بنا بر اعلام کارشناسان و متخصصان فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات تا سال 2020 آموزش مجازی مبتنی بر فضای الکترونیک روش متعارف آموزشی در جهان خواهد بود اما وضعیت این آموزش در ایران چگونه است؟

به گزارش ایسنا استواری نظام آموزش مجازی بر زیرساخت‌های الکترونیکی به جای فضای فیزیکی و با شعار آموزش برای هر کس در هر جا و هر زمان، مهم‌ترین ویژگی این نظام آموزشی است.

شاید بر اساس برخی بررسی‌ها ایران در اجرا و توسعه آموزش‌های مجازی نسبت به کشورهای هم سنگ خود و حتی کشورهای غرب آسیا و آسیای میانه در جایگاه خوبی قرار نداشته باشد اما با تأمین زیرساخت‌ها و راه‌اندازی مرکز آموزش مجازی در دانشگاه‌های بزرگ کشور روند رو به رشدی را در ایجاد نظام آموزش مجازی طی می‌کند.

دکتر علی جبار رشیدی - مشاور وزیر علوم و فناوری - معتقد است که در صورت ادامه شیوه‌های سنتی در نهادهای آموزشی کشور ممکن است تغییرات در آینده را دچار مشکل کند.

وی با بیان اینکه آموزش‌های الکترونیکی را باید از سطوح پایین مدرسه آغاز کنیم خاطرنشان کرد:‌ در حالی که هنوز اعتماد کافی به فضای الکترونیکی در کشور ایجاد نشده است اما مربیان و اساتید باید فعال باشند و زمینه توسعه فرهنگی آموزش‌های مجازی را در کشور ایجاد کنند و از فضای اینترنت عقب نماند.

رشیدی با بیان اینکه عدم قطعیت ساختاری از جمله چالش‌های آموزش‌های مجازی است،‌ ادامه داد: بسیاری از چالش‌های امروز آموزش‌ مجازی در کشور ناشی از ضعف فرهنگی حاکم بر جامعه است و مسوولان نظام آموزش کشور در سطوح عمومی و عالی باید آموزش الکترونیکی را به عنوان راهبرد درجه یک بپذیرند.

به گزارش ایسنا، بررسی‌ها از روند توسعه نظام آموزش مجازی کشور نشان می‌دهد به دلیل نیاز تخصصی به تأمین زیرساخت‌ها، تاکنون تمامی سیاستگذاری‌ها و اجرای نظام آموزش مجازی توسط مهندسان و متخصصان صورت گرفته و کمتر نقش متخصصان علوم انسانی، جامعه شناسی،‌ علوم تربیتی،‌ رفتارشناسی و روان‌شناسی در این عرصه مشاهده می‌شود.

دکتر نعمت‌الله مرزوقی - معاون آموزشی و استاد بخش علوم تربیتی دانشگاه شیراز - با بیان اینکه مناقشات مفهومی امروز در مسأله آموزش مجازی وجود دارد،‌ گفت: فرهنگ‌سازی در عرصه آموزش‌های مجازی نیازمند تحقیق گسترده گروه‌های پژوهشی در رشته‌های مختلف است.

به گفته او ممکن است حاکمیت مهندسان و متخصصان IT بر نظام آموزش مجازی، چالش بزرگی را در آینده کشور رقم زند در حالی که باید تمامی ابعاد روان شناختی، جامعه‌شناسی، اقتصادی و سیاسی در نظام آموزش مجازی کشور ارزیابی و سنجیده شود.

وی خاطرنشان کرد: اگر بپذیریم که آموزش با روح و روان انسان‌ها سرو کار دارد، در کنار تأمین زیرساخت‌ها که توسط مهندسان صورت می‌گیرد، باید متخصصان علوم انسانی هم در استانداردسازی نظام آموزش مجازی کشور مشارکت کنند.

معاون آموزش دانشگاه شیراز با بیان اینکه کشور به طرح جامع توسعه نظام آموزش مجازی نیاز دارد، ابراز کرد: تدوین طرح توسعه نظام آموزش مجازی کشور باید از بالا هدایت شود و نیازمند سیاستگذاری‌های کلی و حمایت‌های جدی دولت است.

البته نمی‌توان ابتدا به ساکن انتظار داشت که اساتید گروه‌های مختلف علوم انسانی خود را با این نوع نظام آموزشی درگیر کنند، بلکه باید با نگاهی جامع الاطراف و متناسب با شرایط کشور و چارچوب‌های نظام، گروه‌های علمی و تحقیقاتی را در روند توسعه این نوع نظام آموزشی درگیر کرد.

به اعتقاد استاد بخش علوم تربیتی دانشگاه شیراز، چون اساس نظام آموزش مجازی فنی است، طبیعی است که مهندسان هم در روند توسعه آن دخیل باشند اما در دامنه نظام آموزش مجازی باید متخصصان علوم انسانی در این بستر مهندسی حرکت کرده و نرم افزارسازی و فرهنگ سازی کنند.

دکتر حبیب دانش‌منش - رییس دانشکده آموزش‌های الکترونیکی دانشگاه شیراز هم می‌گوید به نظر می‌رسد متخصصان علوم تربیتی و علوم انسانی کمتر به مقوله آموزش‌های الکترونیکی و مجازی پرداخته باشند و این خلأ به خوبی احساس می‌شود.

وی ادامه داد: برای استانداردسازی نظام آموزش مجازی کشور قطعاً در کنار مهندسان و متخصصان صنعت IT نیازمند گروه‌های علوم انسانی و تربیتی هستیم تا به مدیریت و استانداردهای لازم دست پیدا کنیم.

رییس دانشکده آموزش‌های الکترونیکی دانشگاه شیراز خاطرنشان کرد: روش‌های نوین نیازمند آنالیز گروه‌های مختلف تحقیقاتی و پژوهشی است تا جامعه به اهداف پژوهشی خود دست پیدا کند و زمینه توسعه فرهنگی آموزش‌های مجازی در کشور فراهم شود.

دکتر مهدی یزدی - دبیر علمی دومین کنفرانس ملی آموزش‌های مجازی - نیز به خبرنگار ایسنا گفت: پرداختن به فرهنگ آموزش مجازی مستلزم استفاده از متخصصان علوم انسانی است.

وی اظهار کرد: مهندسان و متخصصان IT تاکنون به دنبال استانداردسازی تکنولوژی آموزش‌های مجازی در ایران بوده و هستند و از طرفی متخصصان علوم انسانی و علوم تربیتی هم باید استانداردسازی آموزش‌ها را دنبال کنند. ‌با اطمینان از تأمین تکنولوژی‌ها می‌توان به استانداردهای آموزشی هم فکر کرد.

حجت الاسلام و المسلمین سیدحمید حسینی - رییس دانشکده مجازی علوم و حدیث - نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا گفت: یکی از خلأهای جدید e-learning در کشور وجود نگاه‌های فنی و مهندسی حاکم بر آن است و از جنبه‌های تربیتی آن غافل شده‌ایم.

وی معتقد است که نگرش فنی و مهندسی حاکم بر نظام آموزش مجازی کشور ممکن است آفت‌ها و آسیب‌های فراوانی را در آینده برای کشور به دنبال داشته باشد و کشور را از اهداف خود دور می‌کند.

او با تأکید بر لزوم توجه به اخلاق در یادگیری الکترونیکی خاطرنشان کرد: مراکز دانشگاهی و تخصصی در حوزه علوم تربیتی و علوم انسانی باید سریع‌تر در این موضوع ورود پیدا کنند.

رییس دانشکده مجازی علوم و حدیث ابراز کرد: متخصصان IT موفقیت‌های خوبی را در حوزه آموزش‌های مجازی داشته و نقصی هم از آن‌ها نیست بلکه کوتاهی از متخصصان علوم انسانی و تربیتی است. متخصصان فن‌آوری اطلاعات باید زمام امور محتوایی را به متخصصان علوم تربیتی و انسانی بسپارند.